Dlaczego podjęto taką a nie inną decyzje, kto z kim, komu i gdzie przeszkadzał w realizowaniu celów - czasami kontekst jest o wiele ciekawszy niż fakty, nazwiska i plany. Podążaj z nam po dawnych śladach i odkrywaj tę fascynującą dziedzinę jaką jest historia.

"Dar Młodzieży" to statek, który wychował pokolenia Polaków. W 2018 roku ruszył w podróż dookoła świata - w Rejs Niepodległości. To był najdłuższy rejs w historii "Daru Młodzieży": 313 dni podróży, 23 porty na pięciu kontynentach i ponad 36 tys. mil morskich. Marta Hoppe rozmawia z  Tomaszem Maracewiczem - uczestnik wyprawy i autorem książki "Rejs Niepodległości. Dziennik podróży "Darem Młodzieży" wokół globu 2018-2019". Rozmawiają o przygodach, nieprzewidzianych zdarzeniach, codziennym życiu na wielkim żaglowcu i historycznych okolicznościach wyprawy. 

Zaklinacze czasu | Czwórka

Wilki morskie i szczury lądowe opłynęły świat Darem Młodzieży

Powstanie Warszawskie było największą bitwą, stoczoną podczas II wojny światowej przez organizację podziemną z wojskami okupacyjnymi. Zaczęło się 1 sierpnia, skończyło 2 października. Następnie w Ożarowie został podpisany akt o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Ta wolność, w pierwszych dniach Powstania była bardzo krótka, ale na chwilę otworzyły się kawiarnie, życie towarzyskie kwitło, zniesiono godzinę policyjną. Powstanie upadło z powodu braku broni, łączności, rozpoznania, koordynacji działań i zapewne nieudolności dowódców. Jakie były najważniejsze przyczyny klęski? – o to zapytaliśmy miłośnika i znawcę historii Warszawy, przewodnika i wolontariusza Muzeum Powstania Warszawskiego Tomasza Kwiatkowskiego.

Dla tych 5 minut wolności było warto! (Powstanie Warszawskie)

Ma i to sporo- podobno papier wynaleziono podczas prania. Odwiedzimy XVII-wieczną  pracownię drukarską, w której można ułożyć własny tekst i wydrukować go na prawdziwej prasie drukarskiej i wysłuchać takiej historii! Porozmawiamy z drukarzem Jego Królewskiej Mości, który opowie, co takiego drukuje dla króla. Na czym polegała praca zecera i jak należało składać tekst przy użyciu ruchomych czcionek?  Z Mateuszem Wołk-Łaniewskim z Muzeum Pałac w Wilanowie rozmawia Oliwia Krettek.

Co ma wspólnego papier z praniem?

Odkrywamy kulinarną przeszłość stolicy. Tym razem cofniemy się do początków XIX wieku, gdy Warszawę, w trakcie odwrotu spod Moskwy, odwiedził sam Napoleon Bonaparte. Co wówczas jadł i pił? Piotr Popiński, restaurator na salony wprowadza Piotra Firana.

Bon Appetit Napoleon!

Okazuje się, że szlachta stanowiła jedynie 6 do 10 procent ludności Rzeczypospolitej. Większość z nas ma wiec pochodzenie chłopskie, choć i mezalianse się zdarzały. Jak i gdzie szukać swoich korzeni i śladów przodków? Anna Pokrzywiec w sieci znana jest jako Pani Włościanka. Od 2020 roku odtwarza swoje drzewo genealogiczne i doszła do 1730 roku. Odnalazła nawet przodków krewnych, którzy dziesiątki lat temu wyjechali za ocean.

Czy masz szlacheckie korzenie?

Muzeum Powstania Warszawskiego w związku z 79 rocznicą Powstania przygotowało bogaty program. Większość wydarzeń plenerowych, ale i konkurs fotograficzny rozgrywało się w sierpniu. Są jednak atrakcje ponadczasowe: płyta Sorry Boys " Moje serce w Warszawie " i wystawa poświęcona miłości w czasie Powstania Warszawskiego. O Powstaniu, Powstańcach, ich wnukach i naszej pamięci Kasi Dydo opowiedział Karol Mazur, kierownik działu edukacyjnego MPW.

Powstanie Warszawskie-rocznica 79

Skąd wiemy co jedli ludzie w przeszłości? Czy już wtedy byli roślinożercy i mięsożercy? Ile posiłków spożywali nasi przodkowie? Jakimi metodami współcześnie naukowcy są w stanie sprawdzić, co było jedzone i jakie wartości miało samo pożywienie? Na te pytania Weronice Puszkar odpowiada dr Rafał Fetner z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Dieta w pradziejach, czyli jak przyrządzić wieprzową macicę?

Im więcej wie o Powstaniu warszawskim, tym więcej ma ono dla Niej tajemnic do odkrycia. Agnieszka Cubała opowiada co dają Jej spotkania z powstańcami, czego się od Nich nauczyła i jaką lekcję przynosi dziś nam Powstanie warszawskie? 

Od powstańców uczyłam się dystansu do siebie

Elegancki  Jan, w kapeluszu, jasnym garniturze i rękawiczkach, pięknie gra i śpiewa na warszawskiej Starówce. Janek to piewca folkloru warszawskiego, krzewi wśród rodaków sentyment do przedwojennych piosenek. Przypomina warszawskie szlagiery w aranżacji na katarynkę i przenosi nas w przeszłość.. O swojej pasji, budowaniu katarynek, klimacie Starego Miasta i ludziach rozmawia z Kamilem Jasieńskim.

Przed Wami Kataryniarz Jan 

Jaga jest fanką podań, legend, mrocznych historii. Uwielbia opowieści związane z miastami, odkrywa mroczne tajemnice nie tylko dużych aglomeracji ale także wsi. Podkreśla, że ma w sobie ogromna miłość do opowieści z duchami, strachami czy potworami. O tym, jak rozpocząć przygodę z historią i legendami oraz dlaczego trzeba uważać na kręgi grzybów w lesie, Jaga Moder, legendystka opowiada w rozmowie z Kamilem Jasieńskim.

Podania, legendy i mroczne historie

To wyjazdy maluchem nad morze z walizkami na dachu i kaowiec, który organizował nasz wolny czas. Jazda autostopem była zakazana, było mało samochodów, a weekendy spędzało się na ogródkach działkowych. Jeszcze w latach 70. XX wieku każda sobota była pracująca, a młodzież uczęszczała wtedy do szkoły.

Wakacje w PRLu

O nauczaniu Jana Pawła II można powiedzieć wiele. Podobnie zresztą, jak o pielgrzymkach do Polski i pasjach aktorsko-sportowych. W jakich nieoczywistych miejscach można natomiast podróżniczo spotkać się z Papieżem? Naszymi przewodnikami w tej podróży będą dr Milena Kindziuk, autorka książek i publicystka oraz socjolog, profesor Michał Łuczewski. Na spotkanie w drodze zaprasza Kuba Jamrozek.

Nie tylko Kraków i Wadowice

Ta historia zaczęła się zimą 1964 roku w Muskegon w stanie Michigan, gdzie niejaki Shermann Poppen postanowił wymyślić swym dzieciakom jakąś atrakcję. Wziął więc dwie narty i połączył je w jedną i tak powstał tzw. "snurfer". Na przełomie 1966 i 1967 roku sprzedano pierwsze 100 tysięcy snurferów. A co było później? Jak wyglądały początki snowboardu w Polsce, kim byli pionierzy deski na polskich stokach? O tym z Jackiem Milasem, cenionym na całym świecie polskim sędzią snowboardowym i pasjonatem tego sportu rozmawia Jeremi Angowski.

Historia jednej deski

Kilkanaście dni po bombardowaniu Wielunia i Westerplatte przez Niemców, Polska przyjęła kolejny cios... tym razem ze Wschodu. 17.09 rozpoczęła się agresja Związku Radzieckiego na nasz kraj. Kto i kiedy o niej zdecydował? Czy to możliwe, że była zaplanowana już w sierpniu?Jak przedstawiano ją propagandowo? Czy Wojsko Polskie miało szansę  w starciu z rosyjskim najeźdźcą? Jak na agresję żołnierzy Armii Czerwonej zareagowali polscy cywile?Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w podcaście Czwórki.<

Cios w plecy - Agresja ZSRR na Polskę!​

Wielu z nas zastanawia się co zrobić, żeby znaleźć się w Wikipedii. Niektórzy kończą szkołę aktorską i już mają na koncie pierwszą rolę w spektaklu albo serialu. Inni wygrali międzynarodowy konkurs recytatorki, a jeszcze inni pobili rekord Guinessa w pajacykach. Czy to jednak wystarczy? O tym decyduje społeczność Wikipedii czyli administratorzy. Jednym z nich jest Maciej Nadzikiewicz. Z Weroniką Puszkar rozmawiają o tym kto ma szansę znaleźć się w najsłynniejszej internetowej encyklopedii na świecie i dlaczego niektóre artykuły trzeba usuwać.

Wikipedysta

Jak wyglądał dzień z życia gladiatora? Jak gladiatorów rekrutowano? O co walczyli w czasie igrzysk? Czy mogli mieć żony? Jak często ich walki kończyły się śmiercią? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w podcaście Czwórki.

Pogardzani i uwielbiani - GLADIATORZY

Czy to prawda, że carbonara nie ma włoskiego rodowodu? Kim był Alfredo di Lelio i jak makaron pomógł jego rodzącej żonie? Czy to prawda, że pasta narodziła się na południu Włoch? Odpowiedzi na te pytania zna Luca Cesari, autor książki "Historia makaronu w dziesięciu daniach. Od tortellini do carbonary".

Jaka jest historia... makaronu?

Odważna, zdeterminowana i pełna blasku. Taka z pewnością była Krystyna Skarbek, najbardziej znana agentka polska podczas II Wojny Światowej. Poza tym, że była bardzo sprawna fizycznie, co ułatwiało jej wykonywanie zadań, miała mieć błysk, który sprawiał, że zjednywała sobie ludzi i przyciągała mężczyzn. Ci ostatni niestety doprowadzili do jej śmierci. Ale jaka była Krystyna Skarbek? Jakie informacje udało jej się przechwycić i przekazać wywiadowi Wielkiej Brytanii? O tym Weronika Puszkar rozmawia z Moniką Koszewską autorką książki Niepokorna Niezłomna Krystyna Skarbek.

Uzależniona od adrenaliny - Krystyna Skarbek

Aleksandra Poźniak jest Ukrainką mieszkającą w Polsce. Najpierw studiowała w Lublinie, potem przeprowadziła się do Warszawy. Kiedy wybuchła wojna od razu zdecydowała, że będzie pomagać Ukraińcom, którzy próbują przedostać się do Polski. Można ją spotkać m.in. na Dworcu Zachodnim, gdzie zajmuje się praktycznie wszystkim. Od kierowania na przystanki kolejowe i autobusowe, przez koordynowanie zbiórek żywnościowych po pomoc medyczną. Spędza tam całe dnie, czasami nawet nocuje. Walczy w Polsce, ale na Ukrainie jest jej rodzina. Z Weroniką Puszkar rozmawiała o tym jak wygląda życie w kraju pochłoniętym wojną. 

Ukraińcy są inni

Nie tak daleko leży kraj, w którym ludzie od ponad trzech dekad żyją w lockdownie. To Armenia, która z powodu zamkniętych granic z Turcją i Azerbejdżanem, morderczego konfliktu o Górski Karabach, uzależnienia od Rosji, ekstremalnie trudnej sytuacji gospodarczej i postępującego rozkładu państwa jest izolowana na arenie międzynarodowej. Ale ormiańskie zamknięcie ma też silny wymiar mentalny. Między Ormianami a resztą świata istnieje nieprzekraczalna granica inności. O tym wyjątkowym kraju opowiada Maciej Falkowski - politolog, dziennikarz, dyplomata i podróżnik, autor książki "Armenia. Obieg zamknięty". Rozmawiał z nim Kamil Jasieński.​

Armenia. Obieg zamknięty

Kim była pierwsza primabalerina? Dlaczego figury w balecie nazywane są po francusku? Jaki jest związek baletu z włoskimi maskaradami, karnawałami, które wydają się być kompletnie różne od baletu? Odpowiedzi na te pytania zna prof. Joanna Sibilska, historyk tańca z Uniwersytetu Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie.

„Historia baletu to klucz do świadomości”! 

Maria Kowalska, pseudonim Myszka, w czasie II wojny światowej była sanitariuszką. Jako siedemnastolatka wstąpiła do konspiracji, żeby pomagać rannym. Patriotyzm wyniosła z domu, w którym uczoną ją miłości i szacunku do ojczyzny i języka polskiego. Nawet jej siostra, która wyjechała do Argentyny, języka polskiego uczyła za darmo, bo czuła, że pobieranie opłat byłoby niemoralne. Kiedy wybuchła wojna, Maria Kowalska była nastolatką. Wówczas nie zdawała sobie sprawy, co tak naprawdę się dzieje. Początek Powstania Warszawskiego był dla niej początkiem piekła. W grupie czterdziestu sanitariuszek i łączniczek z powstania trafiła do pierwszego i najdłużej działającego na polskich ziemiach obozu koncentracyjnego - Stutthof. Dzisiaj jest też bohaterką książki Kobiety Pistolety. Sanitariuszka w Pułku Baszta, Wiktora Krajewskiego.​ Weronice Puszkar opowiedziała o tym jak zmieniała się jej sytuacja w czasie wojny. ​

Byłam sanitariuszką w czasie wojny

Jak wyglądały opakowania w czasach, gdy nie było nic na półkach? Z czego je produkowano i czy spełniały swoją podstawową funkcję - chroniły towar przed zniszczeniem? Okazuje się, że opakowania w PRL projektowali znamienici artyści, jednak rzadko mieli okazję sygnować swoje projekty, bo czy ktoś zwróciłby uwagę na podpis na pudełku, kopercie płyty czy etykiecie? O książce „Opakowania, czyli perfumowanie śledzia. O grafice, reklamie i handlu w PRLu” z autorką książki rozmawiał Kamil Jasieński.

Jak powstawały opakowania w PRLu?

Od roku 1948, w którym został prymasem Polski, ksiądz Stefan Wyszyński prowadził codzienne zapiski. Pisał o swoich spotkaniach z ludźmi, o wyjazdach, notował wydarzenia społeczne, polityczne. Był obecny w codzienności. Zajrzymy do tych notatek i sprawdzimy, co mówią o Prymasie Tysiąclecia. Do odsłuchu podcastu zaprasza Justyna Majchrzak.

Zapiski nie tylko więzienne

Sierpień 1980 przeszedł do historii dzięki czterem porozumieniom: w Szczecinie, w Gdańsku, w Jastrzębiu - Zdroju i w Hucie Katowice. Zostały one zawarte przez rząd PRL i komitety strajkowe powstałe w 1980. Porozumienia zakończyły toczące się strajki. Strajki, które wybuchły bezpośrednio po tym jak podniesiono ceny mięsa i wędlin, chociaż powodów było dużo więcej. W lipcu strajki wybuchły w Lublinie, w połowie sierpnia na wybrzeżu. Strajkowano też na Śląsku. W jaki sposób? I jakie postulaty zostały zaakceptowane przez rząd? O tym posłuchacie w podcaście.

Sierpień miesiąc strajków i porozumień 

Bitwa Warszawska uznawana jest za 18. przełomową bitwę w historii świata. Rozegrała się w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku na przedpolach Warszawy. Zdecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości. Pozwoliła też uratować przed bolszewizmem Europę​. Jaką rolę w drodze do zwycięstwa odegrali młodzi ludzie? Jakie znaczenie miało wtedy lotnictwo? W czym tkwił fenomen polskiego wywiadu? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w podcaście Ani Hardej i Kuby Jamrozka.

Bitwa Warszawska - jak młodzież walczyła pod Warszawą?

Cud nad Wisłą” - tak określa się decydującą bitwę wojny polsko-bolszewickiej, która rozegrała się w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku na przedpolach Warszawy. Uznawana jest za 18. przełomową bitwę w historii świata. Jakie były jej powody? Kto stał za zwycięstwem Polaków? O jakich postaciach Bitwy warszawskiej nie można zapomnieć? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w podcaście Ani Hardej i Kuby Jamrozka.